تهران – ایرنا – «حسین طالب زاده» مدرس دانشگاه فرهنگیان معتقد است: کنکور و موسسات آموزشی که برای کتاب های کمک آموزشی خود با تبلیغات گسترده اقتصاد بزرگی را تشکیل داده اند، از موانع مزاحم در بهره گیری از روش های نوین و فناورانه آموزشی در مدارس به شمار می روند.
«حسین طالب زاده» روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: وقتی قرار است دانش آموزی با خواندن کتاب های کمک آموزشی و چند جلسه حضور در کلاس های موسسات، در آزمون نمره بهتری بگیرد یا در کنکور رتبه ای کسب کند، دیگر جایگاهی برای استفاده از روش های نوین آموزشی و احساس نیاز برای آن نمی ماند.
این کارشناس آموزشی تاکید کرد: باید بپذیریم که محیط خارج از آموزش و پرورش و عوامل بیرونی نیز برای استفاده از فناوری های نوین در مدارس تاثیرگذار هستند.
وی افزود: شیوه آزمون کنکور به عنوان یکی از عوامل مزاحم در بهره مندی از روش های نوین آموزشی مبتنی بر اصالت مواد درسی است و هرچقدر معلم با دانش آموز، پژوهش محور و فناورانه کار کند، تاثیری در کنکور نمی گذارد.
طالب زاده بیان کرد: علاوه بر کنکور، موسسات و کتاب های کمک آموزشی که با تبلیغات گسترده، اقتصاد بزرگی را تشکیل داده اند مانع می شوند که دانش آموز، خانواده و معلم احساس نیاز برای استفاده از فناوری های نوین داشته باشند.
وی با بیان اینکه درک درستی از روش های فناورانه در آموزش و پرورش وجود ندارد و این موضوع باعث از بین رفتن منابع بسیاری در این نهاد می شود، اظهارداشت: درصد زیادی از بودجه آموزش و پرورش به پرداخت حقوق منجر و درصد ناچیزی به بحث آموزش و کیفی سازی اختصاص پیدا می کند و صرف اقداماتی می شود که فناورانه نیست.
طالب زاده افزود: بهره مندی از روش ها و فناوری های نوین آموزشی نیازمند زمینه ها و زیرساخت هایی است؛ مشکلاتی در این زمینه وجود دارد و تا این مشکلات برطرف نشود امکان اینکه انتظار داشته باشیم روش های آموزشی متناسب با شیوه های نوین و فناورانه باشد، کم می شود.
**اصالت محوری مواد درسی
وی، اصالت محوری مواد درسی در ساختار آموزشی را از مشکلات بهره مندی از روش ها و فناوری های نوین آموزشی عنوان کرد و توضیح داد: ۲ نگاه به نظام آموزشی وجود دارد؛ زمانی به مواد درسی اصالت داده می شود و زمانی تاکید نظام آموزشی به رشد همه جانبه فرد است که هر کدام از این دیدگاه ها بر روش های آموزش تاثیر می گذارد.
مدرس دانشگاه فرهنگیان ادامه داد: در اصالت محوری مواد آموزشی، تدریس یک کتاب درسی باید براساس قواعد و مقررات آموزش و پرورش در کل کشور آغاز و در زمان معین تمام شود و ارزشیابی پایانی صورت گیرد که در این رویکرد خیلی توجه به رشد همه جانبه فرد نیست، این اولین مشکل است.
طالب زاده، آشنایی معلمان با فناوری های نوین را از دیگر عوامل به کارگیری روش های نوین آموزشی در مدارس برشمرد و افزود: با وجود اینکه دوره های آموزشی بسیاری در حوزه های روش ها و فناوری های نوین برای معلمان برگزار و درصد زیادی از آنان با مهارت های پایه رایانه آشنا می شوند و حداقل مدرک آن را دارند اما به نظر نمی آید معلمان به صورت گسترده با روش ها و فناوری های نوین آشنا باشند.
وی با اشاره به نبود تناسب میان زمان و بحث آموزش برای معلمان و دانش آموزان در استفاده از روش های نوین اظهارداشت: در دیدگاه اصالت مواد درسی، تدریس باید در زمان مشخصی آغاز شود و به پایان برسد؛ اگر معلمی بخواهد از روش های گروهی و کار با رایانه برای آموزش دانش آموزان استفاده کند، هم معلم برای تدریس و هم دانش آموزان برای انجام تکالیف دچار کمبود زمان می شوند.
**امکانات مدارس آماده نیست
این کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه امکانات و ساختار فیزیکی مدارس نیز برای استفاده از روش ها و فناوری های نوین فراهم نیست گفت: زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری در آموزش و پرورش و مدارس برای به کارگیری روش های نوین آموزشی وجود ندارد و نبود امکانات نیز معلمان را به روش های سنتی سوق می دهد.
مدرس دانشگاه فرهنگیان، ایجاد نیاز و فرهنگ سازی در استفاده از روش های نوین آموزشی را ضروری دانست و گفت: تصمیم گیریان، دانش آموزان، اولیا و معلمان باید به این آگاهی برسند که دنیای کنونی، فقط کنکور نیست بلکه موضوع هایی مانند کارآفرینی هم مهم است.
طالب زاده افزود: برای کارآفرین شدن دانش آموز و داشتن کسب و کار مناسب باید روش های آموزشی هم تغییر کند و به روش های فناورانه تبدیل شود که این دیدگاه را نمی توان یکباره تغییر داد و به صورت بخشنامه به همه مدارس کشور ابلاغ کرد تا در ۲ یا سه سال آینده همه دانش آموزان کارآفرین شوند.
به گفته این کارشناس، چنین شیوه هایی امیدوارکننده نیست، طرح های کلان بارها در چند دهه اخیر در آموزش و پرورش امتحان شده اما در نهایت با رفتن آن مسئول و طراحش، همه کنار گذاشته و هزینه زیادی هم پرداخت شده است.
وی با بیان اینکه بهره مندی از فناوری آموزشی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مورد توجه قرار گرفته، اظهارداشت: متاسفانه تاکنون بسیاری از بخش های این سند از جمله ساحت های علمی و فناوری اجرایی و عملیاتی نشده است و نیازمند چرخش ها و تغییراتی در آموزش و پرورش هستیم.
**مراکز تربیت معلم هم آماده نیستند
این کارشناس آموزش و پرورش با انتقاد از مرسوم نبودن شیوه ها و روش های فناورانه در مراکز تربیت معلم همچون دانشگاه فرهنگیان به دلیل مشکلات ساختاری، بودجه ای و نرم افزاری گفت: معلمان تربیت شده در این مراکز نمی توانند به صورت قابل توجه روش های فناورانه و جدید را عملیاتی کنند.
وی افزود: اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می شود که ما بدانیم در سه سال آینده درصد زیادی از معلمان شاغل بازنشسته می شوند و دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان که مهارت های لازم را در به کارگیری روش های جدید تدریس ندارند، به عنوان نسل جدید وارد سیستم آموزش و پرورش می شوند.
طالب زاده اظهارداشت: به دلیل متمرکزبودن سیستم آموزش و پرورش نمی توان یک دفعه تحول بزرگی را ایجاد کرد، ویژگی سیستم متمرکز این است که هر کاری را بخواهیم انجام دهیم تمامی بخش ها متحول شوند، تقریبا این تحول اتفاق نمی افتد و در چرخ دنده های این سیستم بزرگ، تحول خورد می شود.
مدرس دانشگاه فرهنگیان پیشنهاد داد: برای اجرایی شدن شیوه های نوین آموزشی در مدارس، در کل کشور به صورت آزمایشی یکسری مناطق یا مدارس با به کارگیری روش های فناورانه از لحاظ ساختاری، فیزیکی، نرم افزاری و معلمان آشنا به روش های نوین به نام منطقه ویژه آموزشی تعریف شوند و نتایج آن مورد بررسی قرار گیرد.
وی گفت: زمانی که سایر مدارس از نتایج مناطق ویژه آگاه شدند و دانستند که اجباری برای استفاده از روش های نوین آموزشی نیست و دانش آموزانی که با این سیستم تربیت می شوند پس از فارغ التحصیلی به کارآفرین تبدیل و می توانند یک کسب و کار راه بیندازند، مطالبه ایجاد و سایر مدارس هم برای استفاده از این شیوه آموزشی ترغیب می شوند.
طالب زاده افزود: هر کاری که در آموزش و پرورش بخواهد از طریق بخشنامه انجام شود، به سرانجام مناسب در اجرا نمی رسد، کاری در آموزش و پرروش انجام می شود که فرهنگی باشد، خصلت کار فرهنگی هم پرهیز از اجبار است.
*هوشمندسازی مدارس روش فناورانه نیست
این کارشناس آموزش و پرورش درباره هوشمندسازی مدارس نیز گفت: طرح هوشمندسازی را نمی توان در نظام آموزشی متمرکز و بدون آگاهی معلمان اجرا کرد؛ در اجرای این طرح باید وضعیت نوع مواد آموزشی و ارزشیابی دانش آموزان تعیین شود.
وی گفت: اگر گمان می کنیم برای اجرای این طرح ضمن فراهم کردن امکانات سخت افزاری در مدرسه، تجهیز کلاس های درس به رایانه و ویدیو پروژکتور و دسترسی دانش آموزان به تبلت، الزاما مدرسه فناورانه می شود، این برداشت کاملا غلط است.
طالب زاده با اشاره به ضریب نفوذ امکانات سخت افزاری در کشور افزود: در بعضی مدارس رایانه های زیادی داریم اما ضریب نفوذ و تولید نرم افزار در مقایسه با سایر نظام های آموزشی فوق العاده پایین است.
مدرس دانشگاه فرهنگیان بیان کرد: برنامه ای که به عنوان هوشمندسازی طی سال های اخیر در آموزش و پرورش اجرا می شود روشی فناورانه نیست؛ بلکه روشی فناورانه است که مبتنی بر خلاقیت باشد؛ دستورالعمل هوشمندسازی مبتنی بر خلاقیت نبود که اگر اینطور بود، باید تحولات بزرگی در مدارس اتفاق می افتاد.
وی گفت: اگر خلاقیت را به رسمیت نشناسیم هرچقدر از نظر سخت افزاری هزینه کنیم و بودجه اختصاص دهیم، اتلاف منابع است و با توجه به دسترسی دانش آموزان به انواع وسایل نوین ارتباطی و فناوری باید این سوال را طرح کرد که سیستم هوشمندی را که آموزش و پرورش تعریف می کند، چقدر برای آنان جذابیت دارد؟
طالب زاده اظهارداشت: بنای آموزش فناورانه توجه به رشد همه جانبه فرد است و در این شیوه هرکس متناسب با استعداد خود رشد پیدا می کند؛ در این روش دانش آموز با خلاقیت خود باید بتواند راه حل های جدید ارائه کند.
وی در پایان این مصاحبه افزود: خلاقیت در بحث آموزش این است که وقتی ما مساله ای را مطرح می کنیم به این قائل باشیم که به تعداد دانش آموزان در کلاس درس پاسخ های متفاوتی می تواند وجود داشته باشد؛ آیا ما عرصه را برای این کار ایجاد کرده ایم و حتی مدیران مدارس اجازه بروز خلاقیت، طرح و اجرای راه حل های مختلف را دارند؟
خعلی عالی بود و به نظر من در دبیرستان و به ویژه پیش دانشگاهی نه تنها خلاقیت وجود ندارد بلکه از سر رقابت و ترس نرسیدن و جا ماندن از رتبه های برتر کنکور همه دانش آموزان دچار بیماری های روحی میشوند که از خلاقیت که هیچ نمیماند بلکه ادامه زندگی آن ها با قرص ها امکان پذیر است و از همه مهم تر مدیران و مشاوران مدارس به ویژه مدارس نمونه و تیز هوشان که با هم سر اوردن استادان بهتر رقابت میکنند و پول های هنگفتی خرج آن میکنند تا مدارسشان بدرخشد و این واقعن تاسف دارد .