تجربه تدریس: ارزیابی تعاملی و مشارکتی در دوران آموزش غیرحضوری
حسین طالب زاده
در ایام بحران کرونا، بسیاری از معلمان و اساتید با چالش‌های جدیدی مواجه شدند، از جمله نگرانی‌ها درباره تقلب در امتحانات غیرحضوری.
این چالش نه تنها به ابعاد فنی و اجرایی آموزش آنلاین مربوط می‌شد، بلکه به جنبه‌های تربیتی و اخلاقی ارزیابی‌ها نیز می‌پرداخت. در این شرایط، بنده به عنوان مدرس در یک درس خاص تصمیم گرفتم رویکرد جدیدی را برای امتحان پایانی پیاده‌سازی کنم که مبتنی بر یادگیری تیمی و استفاده از فضای دیجیتال باشد.
شیوه ارزیابی
برای این امتحان، دانشجویان به تیم‌های سه نفره تقسیم شدند و به آنها سه مقاله علمی داده شد. سؤال‌های امتحان به‌گونه‌ای طراحی شد که دانشجویان باید به صورت تیمی به آنها پاسخ می‌دادند. همچنین، برای انتقال پیام هر مقاله، از دانشجویان خواسته شد که محتوای علمی را در قالب یک پست شبکه ایکس (توئیتر سابق) ارائه دهند. فرصت امتحان دوازده ساعت بود که این مدت زمان نسبتاً طولانی امکان بررسی دقیق‌تر و مشارکت فعال‌تر را به دانشجویان می‌داد.
تحلیل نتیجه‌ها
این شیوه ارزیابی چند نکته مهم را در خود داشت که قابل تحلیل و بررسی است:
یادگیری مشارکتی و تیمی
از آنجا که سؤال‌ها به‌صورت تیمی طراحی شده بود، دانشجویان مجبور بودند که به‌طور مشترک بر روی مسائل کار کنند. این امر باعث تقویت مهارت‌های ارتباطی، تقسیم وظایف، و حل مسائل به‌طور گروهی شد. چنین رویکردی نه تنها کمک به یادگیری بهتر می‌کند، بلکه حس مسئولیت‌پذیری و همکاری را در دانشجویان افزایش می‌دهد.
تمرکز بر فرآیند یادگیری نه تنها نتیجه
یکی از نکات کلیدی در این شیوه ارزیابی، تغییر تمرکز از نتیجه نهایی به فرآیند یادگیری بود. با دادن فرصت کافی (دوازده ساعت)، این امکان فراهم شد که دانشجویان در یک زمان انعطاف‌پذیرتر و بدون استرس شدید، تفکر و تجزیه و تحلیل عمیق‌تری از مطالب داشته باشند. این رویکرد به‌ویژه در زمان‌های اضطراب‌آور مثل دوران کرونا که معمولاً تنش‌های روانی دانشجویان را افزایش می‌دهد، مفید واقع شد.
چالش‌های اجرایی و نیاز به زمان بیشتر
علیرغم طراحی امتحان به‌صورت تیمی و فرصت طولانی، تعدادی از دانشجویان تقاضای تمدید وقت کردند. این موضوع نشان‌دهنده چالش‌های مدیریتی در هنگام استفاده از روش‌های جدید ارزیابی است. احتمالاً برخی دانشجویان به دلیل عدم آمادگی ذهنی برای تحلیل عمیق مقالات و تدوین پست‌های علمی در قالب دیجیتال، با محدودیت زمانی مواجه شدند. همچنین، این امر ممکن است به این علت باشد که دانشجویان هنوز به شیوه‌های ارزیابی سنتی عادت دارند و نیاز به زمان بیشتری برای یادگیری شیوه‌های نوین دارند.
استفاده از فضای دیجیتال برای انتقال پیام علمی
این که دانشجویان مجبور بودند پیام علمی مقاله‌ها را در قالب یک پست شبکه اجتماعی منتشر کنند، باعث شد تا آنها علاوه بر یادگیری محتوای علمی، با شیوه‌های ارتباطی مدرن نیز آشنا شوند. این روش ارزیابی نه تنها مهارت‌های علمی آنها را تقویت کرد، بلکه توانایی آنها را در استفاده از فناوری برای انتقال مفاهیم به‌طور ساده و کوتاه، افزایش داد.
نتیجه‌گیری
این تجربه نشان داد که استفاده از روش‌های نوین ارزیابی در دوران آموزش غیرحضوری می‌تواند به‌طور مؤثری به یادگیری عمیق‌تر و مشارکتی کمک کند. با این حال، این شیوه‌ها نیاز به مدیریت دقیق‌تر زمان و فراهم کردن آموزش‌های پیش‌نیاز برای آشنایی دانشجویان با این نوع ارزیابی‌ها دارد. چالش‌های اجرایی مانند درخواست تمدید زمان، نشان‌دهنده این است که ممکن است برخی از دانشجویان به این شیوه‌ها عادت نکرده باشند و نیاز به تسهیل بیشتر در روندهای اجرایی دارند.
پیشنهادات برای آینده
آموزش پیش‌نیاز برای آشنایی با روش‌های جدید ارزیابی
پیش از استفاده از روش‌های نوین ارزیابی، ضروری است که دانشجویان با این شیوه‌ها آشنا شوند و نحوه استفاده از ابزارهای دیجیتال را تمرین کنند. این کار باعث می‌شود که در زمان امتحان، آنها بتوانند به‌طور مؤثرتر از این ابزارها استفاده کنند.
انعطاف‌پذیری در زمان‌های ارزیابی
زمان‌های ارزیابی باید به گونه‌ای تنظیم شوند که دانشجویان بتوانند به‌طور کامل بر روی تحلیل محتوا تمرکز کنند و از استرس بی‌مورد دور بمانند. در عین حال، باید از فرایند ارزیابی به‌گونه‌ای مدیریت شود که هم زمان کافی داده شود و هم از سوءاستفاده جلوگیری شود.
نسخه انگلیسی این نوشته را در لینک زیر می توانید ببینید
http://hosseintalebzade.com/wp-content/uploads/2025/02/Teaching-Experience-during-the-COVID.pdf
راه های ارتباطی با من:
Email: talebzadehdr@gmail.com
Telegram: @drtalebzade
Instagram:@talebzadehdr