برداشتهای تربیتی از مکتب عاشورا
یادگیری از دل حماسه
✍️ حسین طالبزاده
هر سال محرم میآید و ما از نو، در مکتب حسین(ع) شاگردی میکنیم. این مکتب فقط متعلق به سوگ نیست؛ مدرسهای است برای پرورش انسانهایی که میخواهند در دنیای پیچیده امروز، راه را گم نکنند.
در این یادداشت کوتاه، برداشتهایی تربیتی از عاشورا را با نگاه معلمانه مرور میکنم؛ نه برای تکرار تاریخ، بلکه برای تربیت امروز.
مقایسه علمی و آیندهنگر برنامههای آموزش هوش مصنوعی در مدارس ایران و استونی
حسین طالب زاده
مدرس دانشگاه فرهنگیان
چکیده: این مقاله به مقایسه دو رویکرد ملی در آموزش هوش مصنوعی در سطح مدارس میپردازد: برنامه ملی «AI Leap 2025» در استونی و طرح آموزش یک میلیون دانشآموز در ایران. با استفاده از شاخصهای سیاستگذاری آموزشی، آمادگی دیجیتال، ادغام در برنامه درسی، آیندهنگری آموزشی و سرمایهگذاری بین نهادی، تلاش شده تا یک تحلیل علمی و مبتنی بر شواهد ارائه شود. نتایج حاکی از آن است که استونی با زیرساختهای قویتر و سیاستگذاری منسجمتر، در مسیر تحقق اهداف آموزش AI موفقتر عمل کرده، در حالی که ایران با ظرفیت جمعیتی گستردهتر نیازمند برنامهریزی کلاننگر و پشتیبانی نهادی گستردهتری است.
ابهام در تفسیر نظام «نماد»: بستری برای سوءاستفاده از قدرت اجرایی؟
یکی از مسائل اصلی در تفاهمنامه وزارت آموزش و پرورش و فراجا، استناد به نظام مراقبت اجتماعی دانشآموزان (نماد) به عنوان چارچوب قانونی همکاری آموزشوپرورش و پلیس است. اما ابهام در تعریف وظایف، حدود دخالت، و نهادهای مجاز به اجرا در سند «نماد»، خود محل اشکال است.
بر اساس اظهارنظر برخی حقوقدانان، سند «نماد» فاقد شفافیت کافی در مرزهای دخالت نهادهای امنیتی، انتظامی، قضایی و آموزشی است و میتواند در مقام اجرا، به تفسیرهای سلیقهای و بعضاً ناقض حقوق تربیتی دانشآموزان منجر شود.
در روزهایی که مدارس بیش از همیشه نیازمند آرامش، خلاقیت و رویکردهای روانشناختی و تربیتی نوین هستند، تفاهمنامهای میان وزارت آموزشوپرورش و فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران منعقد شده است که در ظاهر اهدافی چون پیشگیری از آسیبهای اجتماعی، تقویت نظم و انضباط، و توسعه خدمات مشاورهای را دنبال میکند. اما بررسی دقیقتر مفاد این تفاهمنامه، ابهامات و پرسشهایی جدی را درباره مرز میان نظام تعلیم و تربیت و سازمانهای انتظامی و امنیتی پیش میکشد.
شوکت حیدری — معلم دبیرستان در تهران
دستهبندی: آموزش و فناوری
مدرسهای که در آن کار میکردم، پر بود از معلمانی که تازه گواهینامه ICDL گرفته بودند. همه با افتخار از نمرههای بالایشان حرف میزدند؛ اما پشت میزهای کامپیوتر، قصه چیز دیگری بود.
گاهی وقتها وقتی وارد اتاق رایانه میشدم، میدیدم همکارانم با نگاهی درمانده به صفحه مانیتور زل زدهاند. بعضیها هنوز خاموش کردن سیستم را بلد نبودند و مستقیم دکمه پاور را فشار میدادند، انگار کامپیوتر یک تلویزیون قدیمی باشد.
نویسنده: …
دستهبندی: تجربههای آموزشی
اولین روزی که وارد کلاس شدم، هنوز بوی گچ و نیمکتهای چوبی قدیمی در فضا پیچیده بود. بچهها با کنجکاوی نگاهم میکردند و من سعی داشتم با لبخند، اضطرابم را پنهان کنم.
در همان لحظه، یکی از دانشآموزان با صدای بلند گفت: «خانم! شما بوی عطر مادرم را میدهید.» کلاس پر از خنده شد، اما من فهمیدم که این جمله ساده، پلی شد میان من و آنها.
آرزو روستایی و حسین طالبزاده
دستهبندی: تجربههای آموزشی و روانشناختی
هر معلم و روانشناسی در طول سالها تدریس و مشاوره، با دانشآموزان و مراجعانی روبرو میشود که به نوعی نقطهعطف در زندگی حرفهای او تبدیل میشوند. یکی از آن لحظات بهیادماندنی برای من، آشنایی با ملیکا بود، یک دختر کوچک با چشمانی پر از سوالات بیپاسخ و دنیایی پر از رازهای نهفته که هنوز نمیشناختم.
ملیکا وارد کلاس من شد و همان لحظهای که نگاهش را به من دوخت، حس کردم که او با دیگران متفاوت است. وقتی زنگ مدرسه به صدا درآمد، دیدم که ملیکا با نگرانی گوشهایش را گرفت و اشک در چشمانش حلقه زد…
آمنه نیازمند
دستهبندی: تجربههای آموزشی
چهار دانشآموز اوتیسم داشتم، هرکدام با چالشهای خاص خود. برای هرکدام باید راه ارتباطی مخصوصی پیدا میکردم. امید وقتی که صورتش را میگرفتم و مستقیم به چشمانش نگاه میکردم، تمرکز میکرد. سهیل به خوراکی علاقه داشت، پس آموزشهای او را با خوراکیها همراه میکردم. امیرعلی که هوش بالاتری داشت، با کمی توجه و محبت به موضوع جذب میشد. اما آرمین…
یک ماه و نیم از شروع مهر گذشته بود و هنوز راهی برای ارتباط با آرمین پیدا نکرده بودم. هر تلاشی که میکردم، به در بسته میخوردم. خوراکی، ستاره، ماشین… هیچ چیز توجه او را جلب نمیکرد. احساس ناتوانی میکردم. مشورت با سرپرست آموزشی، معاون و معلمان باتجربه فایدهای نداشت، چرا که این نخستین سالی بود که مدرسه کلاس ویژهی دانشآموزان اوتیسم داشت. من مانده بودم و آرمینی که در دنیای خودش بود.
معصومه بلوربر
دستهبندی: تجربههای آموزشی
دفتر معلمان همیشه پر از گفتگو بود؛ از قیمت طلا و یخچال گرفته تا خاطرات مادرشوهر و حتی بحثهای همیشگی درباره دانشآموزان. گاهی اوقات از خودم میپرسیدم: “واقعاً اینجا مدرسه است؟ ما قرار بود معلم باشیم، نه داورِ زندگی شخصی دانشآموزان.”
اما آن روز تصمیم گرفتم که سنت را بشکنم. گوشیام را بیرون آوردم و از همکاران باتجربه پرسیدم: “شما وقتی دانشآموزان فحش میدهند چه میکنید؟ چطور با شلوغی کلاس کنار میآیید؟ با دانشآموز لجباز چطور رفتار میکنید؟”
حسین طالبزاده
دستهبندی: آموزش و فناوری
چند ماه پیش، برای ملاقات با معلمان کلاس اول، به یک دبستان دخترانه رفتم. جلسه که تمام شد، آمادهی رفتن بودم که معاون مدرسه با لبخند گفت:
«میشود چند دقیقهای در جشن تکلیف دانشآموزان سوم ابتدایی شرکت کنید؟»